Tài liệu được biên soạn bởi Thầy Nguyễn Việt Kiên!
Chòm sao Thất Tinh Bắc Đẩu
- Chòm sao Bắc Đẩu là do Thiên Xu, Thiên Tuyền, Thiên Ki, Thiên Quyền, Ngọc Hoành, Khai Dương, Diêu Quang bảy sao tổ hợp thành đó. Cổ đại Hán tộc nhân dân đem bảy sao này liền mang đến tưởng tượng thành là hình cái đấu múc rượu thời cổ đại.
- Thiên Xu, Thiên Tuyền, Thiên Ki, Thiên Quyền tổ hợp thành là Thân đấu, cổ viết là Khôi.
- Ngọc Hoành, Khai Dương, Diêu Quang tổ hợp thành là Cán đấu, cổ viết là Tiêu.
- Chòm sao Bắc Đẩu tại các mùa khác nhau và thời gian ban đêm khác nhau, xuất hiện ở phương vị tại bầu trời khác nhau, vì vậy Cổ nhân tựu căn cứ khi gần tối phương hướng mà Cán đẩu chỉ đến quyết định các mùa; Cán đẩu chỉ hướng Đông, trời hạ mùa Xuân; Cán đẩu chỉ hướng Nam, trời hạ mùa Hạ; Cán đẩu chỉ hướng Tây, trời hạ mùa Thu; Cán đẩu chỉ hướng Bắc, trời hạ mùa Đông.
- Bắc Đẩu Thất Tinh từ trên Thân Đẩu đem bắt đầu, đến cuối cùng của Cán đẩu, tiếp thep thuận thứ tự lần lượt mệnh danh là α, β, γ, δ, ε, ζ, η, thời cổ đại Hán tộc Thiên Văn học phân biệt đem chúng nó gọi là: Thiên Xu, Thiên Tuyền, Thiên Ki, Thiên Quyền, Ngọc Hoành, Khai Dương, Diêu Quang. Từ “Thiên Tuyền” thông qua “Thiên Xu” hướng ra ngoài kéo dài một đường thẳng, khoảng chừng kéo dài gấp 5 lần, tựu đủ thấy đến một khỏa cùng Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu) gần bằng những ngôi sao sáng, đây nhất định là sao Bắc Đẩu.
Hình 1: Sơ đồ Bắc Đẩu Thất Tinh của Chòm Sao Bắc Đẩu
Giới thiệu vắn tắt tinh tượng của Chòm Sao Bắc Đẩu
Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu) là tinh tượng quan trọng của bầu trời bán cầu bắc, từ Thiên Xu, Thiên Tuyền, Thiên Ki, Thiên Quyền, Ngọc Hoành, Khai Dương, Diêu Quang bảy khỏa sao tổ hợp thành, bởi vì Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu) khúc khuỷu như đấu, nên mà được danh như vậy. Bắc Đẩu Thất Tinh là thuộc về một cái Tinh quan của Tử Vi viên. 《Tấn Thư – Thiên Văn Chí》ghi chép, Xu là Thiên, Tuyền là Địa, Ki là Nhân, Quyền là Thời, Hoành là Âm, Khai Dương là Luật, Dao Quang là Sao. Tại trong bảy khỏa sao, “Ngọc Hoành” sáng nhất, độ sáng tựa hồ tiếp cận sao nhất đẳng. “Thiên Quyền” tối nhất, là một khỏa sao tam đẳng. Năm khỏa khác toàn bộ là sao nhị đẳng. Tại “Khai Dương” phụ cận có một khỏa có một khỏa bạn tinh rất nhỏ, gọi là “Khai Dương Phụ” hoặc “Khai Dương tăng nhất”.
Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu) tại các mùa khác nhau và thời gian ban đêm khác nhau, sẽ xuất hiện ở phương vị khác nhau ở bầu trời bán cầu bắc, vì vậy cổ nhân tựu căn cứ Cán đẩu của gần tối nơi chỉ phương hướng đến quyết định các mùa. Cổ tịch 《Kê Quan Tử》 ghi chép: Cán đẩu chỉ Đông, Trời hạ mùa Xuân; Cán đẩu chỉ Nam, Trời hạ mùa Hạ; Cán đẩu chỉ Tây, Trời hạ mùa Thu; Cán đẩu chỉ Bắc, Trời hạ mùa Đông. Các mùa luân phiên cùng “Góc giao Hoàng Xích” có quan hệ mật thiết, góc giao Hoàng Xích là Bốn mùa trên địa cầu biến hóa và nguyên nhân căn bản phân chia Ngũ Đới, nó ảnh hưởng theo cùng hiện tượng địa lý tự nhiên có quan hệ chặt chẽ. Các cổ nhân căn cứ Bắc Đẩu Thất Tinh tại chỉ hướng trên bầu trời ban đêm, tựu có thể chỉ dẫn nông nghiệp sinh sản không sai lầm về thời tiết. Cổ ngữ có nói, “Đêm nhìn Bắc Đẩu biết Bắc Nam”.
Cổ Tịch ghi chép về Chòm Sao Bắc Đẩu
《Cam Thạch Tinh Kinh》: “Bắc Đẩu tinh gọi là Thất Chính, chư hầu của trời, cũng là Đế Xa.” Đế vương tọa theo Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm Sao Bắc Đẩu) quan sát bốn phương, định ra bốn mùa, phân ra quanh năm. 《Kê Quan Tử- Hoàn Lưu Thiên》 nói được rõ ràng nhất: “Bính Đẩu chỉ Đông, Thiên hạ giai Xuân; Bính Đẩu chỉ Nam, Thiên hạ giai Hạ; Bính Đẩu chỉ Tây, Thiên hạ giai Thu; Bính Đẩu chỉ Bắc, Thiên hạ giai Đông”.
《Thiên Tượng Liệt Tinh Đồ》: “Bắc Đẩu Thất Tinh, gần Tử Vi cung phía Nam, tại Thái Vi phía Bắc. Là gọi Đế Xa, lấy chủ hiệu lệnh, vận ư Trung ương, mà lâm chế tứ phương, kiến lập bốn mùa, đều có Ngũ hành, cai quản biến đổi, định chư kỷ, đều gắn với Bắc Đẩu.” còn trong 《Sử Ký- Thiên Quan Thư》 nói: “Đẩu là Đế Xa, vận ở Trung ương, lâm chế tứ phương, phân ra Nhật Nguyệt, xây nên bốn mùa, đều có Ngũ hành, quản lý biến đổi, định ra chư kỷ, đều gắn ở Đẩu.” trong tác phẩm chỉ ra Bắc Đẩu định phương hướng, định bốn mùa, định ra thước đo của thời thần (giờ).
Khái niệm về Đẩu Kiến trong Chòm Sao Bắc Đẩu
Sao Bắc Đẩu chỉ thị mười hai tháng, trong 《Hoài Nam Tử – Thiên Văn Huấn》nói: “Đế trương tứ duy, vận chi dĩ Đẩu, Nguyệt tỷ nhất thần, phúc phản kỳ sở, chính nguyệt chỉ Dần, thập nhị nguyệt chỉ Sửu, nhất tuế nhi táp, chung nhi phúc thủy.” “Đẩu” bên trong này chỉ tựu là Đẩu Bính của Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu). Cổ Đại lấy sự vận chuyển của sao Bắc Đẩu tính toán Nguyệt lệnh, Thần mà Đẩu bính nơi chỉ gọi là “Đẩu Kiến”. Còn là “Nguyệt Kiến” trong lịch pháp. 《Hán Thư- Luật Lịch Chí Thượng》: “Nhật chí kỳ sơ vi Tiết, chí kỳ trung Đẩu Kiến hạ vi thập nhị thần, thị kỳ kiến sở chỉ dã.” Tựu đã nói rõ Thần, chỗ chỉ Nguyệt Kiến. “Nguyệt Kiến Sở Chỉ” bên trong này đề đến tức nơi chỉ Bắc Đẩu, gọi làm Đẩu Kiến, ví dụ như 《Sử Ký – Lịch Thư》 tập giải tựu nói: “Tùy Đẩu Tiêu chỗ chỉ kiến lập thập nhị Nguyệt”. 《Ngũ hành đại nghĩa – Thất Chính》 dẫn 《thượng thư vĩ》 viết: “Bắc Đẩu nằm ở giữa Trời, coi như trên Côn Luân, vận chuyển chỗ chỉ, tùy theo hai mươi tư khí, chính Thập nhị Thần, kiến lập Thập nhị Nguyệt, .. Châu Quốc phân dã niêm mệnh, không cái nào không là chính.”
《Lễ Ký – Nguyệt Lệnh》: “Tháng Mạnh Xuân” (tháng đầu tiên của mùa Xuân) Trịnh chú: “Mạnh, trường dã, Nhật Nguyệt chi hành, nhất tuế thập nhị hội, Khốt vương nhân kỳ hội nhi phân chi, dĩ vi đại số diên. Quan Đẩu sở Kiến, Mệnh kỳ tứ thời. Thử vân Mạnh xuân giả, Nhật nguyệt hội ư tưu ti, nhi Đẩu kiến Dần chi Thần dã.” Sơ: “gọi là Bắc Đẩu, làm theo trời mà chuyển động, đi kiến lập một Tháng một Thần. Tháng giêng lập tại Dần, Tháng hai lập tại Mão, Tháng ba lập tại Thìn, Tháng tư lập tại Tị, Tháng năm lập tại Ngọ, Tháng sáu lập tại Mùi, Tháng bảy lập tại Thân, Tháng tám lập tại Dậu, Tháng chín lập tại Tuất, Tháng mười lập tại Hợi, Tháng mười một lập tại Tý, Tháng mười hai lập tại Sửu.” Khi bắt đầu tối xuất hiện Bắc Đẩu Thất Tinh, Đẩu Bính chỉ Dần là Tháng Giêng, Đẩu Bính chỉ Mão là Tháng hai, Đẩu Bính chỉ Thìn là Tháng ba, Đẩu Bính chỉ Tị là Tháng tư, Đẩu Bính chỉ Ngọ là Tháng năm, Đẩu Bính chỉ Mùi là Tháng sáu, Đẩu Bính chỉ Thân là Tháng bảy, Đẩu Bính chỉ Dậu là Tháng tám, Đẩu Bính chỉ Tuất là Tháng chín, Đẩu Bính chỉ Hợi là Tháng mười, Đẩu Bính chỉ Tý là Tháng mười một, Đẩu Bính chỉ Sửu là Tháng mười hai.
Khái niệm về Kỷ Lịch trong Chòm Sao Bắc Đẩu
Sao Bắc Đẩu xoay tròn đối ứng một ngày một đêm một tháng một năm tại trên trái đất quan sát, lấy Bắc Thiên Cực là Trung khu phân chia Tý, Sửu, Dần, Mão v.v vị trí không gian, Bắc Đẩu Thất Tinh quanh nó xoay tròn; mỗi tháng, mỗi ngày, mỗi giờ của nó chỗ hiện thiên tượng, giống như kim giờ, kim phút, kim giây của đồng hồ báo giờ mỗi cái tự có quy luật di chuyển, mà Thiên tượng có tính chu kỳ biến động của Thái Dương mỗi ngày, mỗi năm, trăng sáng mỗi ngày, mỗi tháng cũng có tác dụng của đồng hồ lịch pháp. Cổ nhân thông qua đối với một ngày tháng giờ này, sao Bắc Đẩu các tính quy luật vận hành cùng chu kỳ tuần hoàn , trừu tượng ra 10 Thiên Can, 12 Địa Chi đến Lịch Pháp.
Sao Bắc Đẩu phân biệt dựa vào năm dựa vào ngày đi qua 12 cung, chỗ đi qua một năm là Xuân, Hạ, Thu, Đông bốn mùa; cùng Thần(sáng sớm), Ngọ(giữa trưa), Hôn(chiều), Dạ(đêm), hành độ phù hợp; tức lấy Đẩu cương chỗ xây dựng, Xuân đến cung Dần, Mão, Thìn; Hạ đến Tị, Ngọ, Mùi; Thu đến cung Thân, Dậu, Tuất; Đông đến cung Hợi, Tý, Sửu; Một ngày thì Thần đến cung Dần, Mãi, Thìn; Ngọ đến cung Tị, Ngọ, Mùi; Hôn đến cung Thân, Dậu, Tuất; Dạ đến cung Hợi, Tý, Sửu. Là lấy đối chiếu hành độ, Xuân so sánh mặt trời cao phía Đông, Hạ so sánh mặt trời ở giữa trời, Thu so sánh mặt trời chìm xuống, Đông so sánh mặt trời phản bối. Như vậy, Hành độ của Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu) biến hóa bao gồm khí hậu trong một năm và nhiệt độ trong một ngày, cùng có lớn nhỏ của hàn ấm táo thấp tuần hoàn ở trong đó, và còn có thể thấy rõ phương vị địa lý sở tại.
Đồ giải của Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm Sao Bắc Đẩu)
Trong Bắc Đẩu Thất Tinh (Chòm sao Bắc Đẩu), “Ngọc Hoành” sáng nhất, độ sáng tựa hồ tiếp cận sao nhất đẳng. “Thiên Quyền” tối nhất, là một khỏa sao tam đẳng. Năm khỏa khác toàn bộ là sao nhị đẳng. Tại bên cạnh “Khai Dương” có một khỏa Bạn tinh rất nhỏ, gọi là “Phụ”, nó một hướng lấy mặt ngoài đẹp đẽ, rõ nét dẫn đến chú ý của mọi người. Có người nói, người Ả rập cổ đại khi gọi nhập ngũ, đem nó coi làm “Sao Thí nghiệm” để trắc nghiệm thị lực của sĩ tốt.
Bắc Đẩu Thất Tinh trước sau tại trong bầu trời tương đối vận động làm chậm rãi. Trong đó năm khỏa sao lấy tốc độ của tổng thể tương đồng tiến lên một cái phương hướng vận động, mà”Thiên Xu” cùng “Dao Quang” thì tiến lên theo phương hướng vận động trái ngược. Vì vậy, tại trong Vũ trụ biến đổi dài đằng đẵng, hình dạng của Sao Bắc Đẩu sẽ phát sinh biến hóa khá lớn, 10 vạn năm sau, chúng ta tựu nhìn không đến loại hình dáng Cán gáo này được.
Bắc Đẩu Thất Tinh còn gọi tắt là “Bắc Đẩu”. Cách Bắc Thiên Cực không xa, sắp xếp thành bảy khỏa sao sáng của hình đấu. Trừ δ sao (Thiên Quyền) là sao tam đẳng ra, còn dư sáu sao đều là sao nhị đẳng. Đem trước Bắc Đẩu Thất Tinh hai sao liên tiếp, và kéo dào khoảng cách khoảng 5 lần theo phương hướng miệng Đấu tức có thể tìm đến sao Bắc Cực, Thường bị dùng làm chỉ tiêu phương hướng và nhận biết tiêu chí của tinh tọa. Ngoài ra, dựa theo Bắc Đẩu Thất Tinh Cán Đẩu đường cong kéo dài, sau đó vẽ ra một đường vòng cung, sẽ gặp đến một trong số 21 khỏa sao sáng, tức chòm sao Mục Phu α.
Tên gọi cổ đại, phân biệt là “Tham Lang, Cự Môn, Lộc Tồn, Văn Khúc, Liêm Trinh, Vũ Khúc, Phá Quân cùng Tả Phụ, Hữu Bật”
Chòm Sao Bắc Đẩu Trong Tử Vi
Trong Tử Vi Đẩu Số, chòm sao Bắc Đẩu đóng góp một vai trò quan trọng, bởi vì hình tượng của Chòm Sao Bắc Đẩu chiếu xuống mặt đất chính là nền tảng tạo dựng nên bộ môn Tử Vi.
Trong Tử Vi Đẩu Số, sao Tử Vi là lấy hình tượng của sao Bắc Cực, là chủ tinh của chòm sao Bắc Đẩu. Bên cạnh đó có sao Tham Lang, sao Cự Môn, sao Liêm Trinh, sao Vũ Khúc, sao Phá Quân trong Chính tinh cũng được lấy hình tượng từ đây. Sao Tả Phù, sao Hữu Bật cũng được trở thành một cặp trong Lục Cát Tinh với vai trò phụ trợ. Sao Lộc Tồn cũng là một trong những sao có vai trò quan trọng bậc nhất.
Chòm Sao Bắc Đẩu là một yếu tố quan trọng trong Thiên Văn Học Cổ Đại và cũng chính là nền tảng để xây dựng nên các bộ môn Phong Thủy, Tử Vi.
Xin cảm ơn các bạn đã ủng hộ bài viết.
29/09/2022, Huyền Thiên Các Thủ Tọa
Nguyễn Việt Kiên
- Minh Đường Trong Phong Thủy - May 2, 2024
- Thập Thần Bát Tự Xem Tính Cách - April 13, 2024
- Thập Thần Bát Tự Quá Vượng - April 11, 2024
Leave a Reply