Dịch Học Khái Quát: Hậu Thiên Bát Quái

Tham gia Khóa Học Kinh Dịch – Lục Hào Dự Trắc Học để có thể dự đoán nhiều việc trong cuộc sống!

Căn cứ vào Hà Ðồ và Lạc Thư, vua Chu Văn Vương đã xếp đặt lại 8 quẻ Tiên Thiên, đặt ra Hậu Thiên Bát Quái, chỉ về hoạt động của Nhân Sự (việc người) và sắp xếp lại 64 Trùng Quái cho hợp với cuộc sống con người, rồi viết Hào Từ, Thoán Từ để giảng giải về các vạch và quẻ. Phương vị và thứ tự của Hậu Thiên Bát Quái được sắp xếp theo lí trí của con người.

Thứ tự cuả Hậu Thiên Bát Quái là Càn Khảm Cấn Chấn (thuộc Dương Nghi), Tốn Li Khôn Ðoài (thuộc Âm Nghi) trong đó Li ở Nam và Khảm ở Bắc, khác với Tiên Thiên Bát Quái là Càn ở Nam Khôn ở Bắc. Bát quái này chỉ về nhân sinh, do Thủy Hoả cần thiết cho đời sống con người nên được coi trọng và đặt Khảm Li ở hai trục chính là trục Bắc Nam. Vật sinh do Thủy mà vật trưởng do Hỏa (Điều này phù hợp với quan niệm hiện đại là có nước mới có sự sống). Khi động thì Dương sinh và thành Hỏa, khi ngưng thì Âm sinh và thành Thủy. Như vậy Thủy Hỏa là Âm Dương, khi khởi động thì là Khảm Li trong Hậu Thiên Bát Quái (và là Càn Khôn trong Tiên Thiên Bát Quái).

Theo thứ tự sắp xếp thì:
Càn 1 Khảm 2 Cấn 3 Chấn 4 Tốn 5 Li 6 Khôn 7 Đoài 8

Càn là trời, đặt ở Tây Bắc nơi đó có núi thấp và có bình nguyên sa mạc nên bầu trời cao sáng. Càn ở giữa KhảmÐoài là nước trên trời đổ xuống đầm ao.
Khảm là Nước, đặt ở chính Bắc, lúc nửa đêm vì phiá này lạnh và mưa nhìều.
Cấn là Núi, đặt ở Ðông Bắc vì nơi này có núi cao nổi tiếng. Cấn ở giữa Khảm và Chấn, núi cao hứng lấy mưa gió và sấm sét và cấn cần dụng giữa nưóc (Khảm) và cây (Chấn) thì cây mới sống được.

Chấn là Sấm, đặt ở chính Ðông vì nơi đây là biển thường có sấm. Sấm động ở biển Ðông làm cho vạn vật tăng trưởng.
Tốn là Gió, đặt ở Ðông Nam vì gió Ðông Nam nhiều và mát. Ðối diện với Càn là Tốn, gió Ðông Nam là gió mặt trên trời (Càn) thổi xuống. Tốn ở giữa ChấnLi, sấm sét (Chấn) sinh ra lửa (Li), lửa sinh ra gió (Tốn).
Li là Lửa, đặt ở chính Nam vì hướng này nóng và vào lúc giữa trưa mặt trời chói chang
Khôn là Ðất, đất ở Tây Nam vì nơi đây nhiều cao nguyên lớn (Ðất). Khôn ở giữa Li và Ðoài ngăn cách nước ở đầm ao và Hỏa Kim không cho khắc chế nhau.
Ðoài là Ðầm Ao, đặt ở chính Tây vì nơi đây nhiều núi nên có nhiều đầm hồ, tưới nước nuôi vạn vật.

hau thien bat quai

Muốn dễ nhớ thì có thể sử dụng cách đọc như sau:
Càn tam liên (Càn ba vạch) Tây Bắc, Tuất Hợi
Khảm trung mãn (Khảm giữa đầy) chánh Bắc, cư Tí
Cấn phút quảng (Cấn úp xuôi) Đông Bắc, Sửu Dần
Chấn ngưỡng bồn (Chấn nằm ngửa) chánh Đông, cư Mão
Tốn hạ đoạn (Tốn dưới khuyết) Đông Nam, Thìn Tỵ
Li trung hư (Li giữa khuyết) chánh Nam, cư Ngọ
Khôn lục đoạn (Khôn sáu đoạn) Tây Nam, Mùi Thân
Đoài thượng khuyết (Đoài khuyết trên) chánh Tây, cư Dậu

Vì Hậu Thiên Bát Quái chỉ về nhân sinh nên Càn tượng Cha, Khôn tương Mẹ. Khảm tượng Thứ Nam (Trung Nam), Cấn tượng Thiếu Nam, Chấn tượng Trưởng Nam, Tốn tượng Trưởng Nử, Li tượng Thứ Nữ (Trung Nữ), Đoài tượng Thiếu Nữ. Quẻ có một vạch Dương thì là quẻ Dương, tượng là con trai. Quẻ có một gạch Âm thì là quẻ Âm, tượng là con gái. Bốn quẻ Càn, Khảm, Cấn, Chấn ở phần Dương Nghi đều là quẻ Dương (1 vạch Dương làm chủ), đó là cha dắt ba trai. Bốn quẻ Tốn, Li, Khôn, Đoài ở phần Âm đều là Âm quái (1 vạch Âm làm chủ), đó là mẹ dìu ba gái. Theo thứ tự của Hậu Thiên Bát Quái thì ta thấy Cha (Càn) đi trước, còn Trưởng Nam (Chấn) thì đốc hậu, gái lớn (Trưởng Nữ) thì lấy chồng xuất gia trước, còn gái út (Thiếu Nữ) thì nấp bóng mẹ và lấy chồng sau cùng, đúng như tổ chức của gia đình loài ngươi.

Trong Tiên Thiên Bát Quái thì cứ hai quẻ đối nhau thì cộng bằng 9 (Càn Khôn (1 + 8), Đoài Cấn (2 + 7), Li Khảm (3 + 6), Chấn Tốn (4 + 5)) mà số 9 là số của Lão Dương (hào 9 hay hào Cửu), mà Dương chi về Trời (Tiên Thiên). Ở Hậu Thiên thì cứ hai quẻ đối nhau, ngoài trừ Li Khảm là trục chính của Trời thì cộng bằng 9 (3 + 6), đều cộng lại bằng 6 (Càn Tốn (1 + 5), Khôn Cấn (8 + 7 = 15, 1 + 5 = 6), Chấn Đoài (4 + 2)) mà số 6 là số của Lão Âm (hào Lục) mà Âm thì thuộc về Đất (người và vật) (Hậu Thiên).

Nguyễn Việt Kiên
Follow me
Latest posts by Nguyễn Việt Kiên (see all)

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*